Else Koning, Boerderij de Leefhebberie, over hun bedrijf

In het mooie beekdal van het Achterhoekse buurtschap Barlo bouwen wij, Robin en Else, aan een kleinschalige regeneratieve boerderij. Wij zijn een boerenzoon en een oud-studente Biologische landbouw, een jong stel dat elkaar gevonden heeft in een gedeelde liefde voor landbouw en natuur. Met ‘Boerderie de Leefhebberie’ willen we daar in de loop der jaren ons werk van maken.

Kalfjes bij de koe

We zijn begin 2021 heel klein begonnen, met drie vleeskalveren onder één zoogkoe: één kalf van onze eigen koe Fokkie en twee pleegkalveren geadopteerd van een melkveehouder in de buurt. We laten zo’n drietal samen zogen bij een toegewijde (pleeg)moeder, spelen en grazen tussen de houtsingels op onze 2,7 bunder kruidenrijk grasland. 

In het voorjaar van 2022 hebben we onze tweede moederkoe Aggie verwelkomd. We kunnen onze microveestapel nog iets uitbreiden, maar groot zal ze niet worden, want we boeren grondgebonden. Om in de loop der jaren meer inkomen uit het bedrijf te halen, willen we geleidelijk aan andere teelten in onze kleinschalige kringloop integreren. Zo zijn we bezig met dubbeldoelkippen, die een groot deel van hun kostje bij elkaar scharrelen op onze eigen compost.

Waarom ben je aangesloten bij Caring Farmers?

Wij voelen ons thuis bij Caring Farmers omdat wij ons kunnen vinden in de centrale doelstelling om natuurinclusieve kringlooplandbouw tot realiteit te maken. In wezen is dat wat ‘regeneratief’ voor ons betekent: het herstellen en faciliteren van natuurlijke kringlopen, met een optimale gezondheid voor zoveel mogelijk levenssoorten tot gevolg. Caring Farmers verwoord als belangenbehartiger ons gevoel van urgentie hierbij. Het is een netwerk van mensen die niet wachten op een stappenplan van beleidsmakers, maar op eigen initiatief stappen in de juiste richting zetten. Denken in mogelijkheden en zelf de handschoen oppakken, dat herkennen wij in (andere) Caring Farmers.

Hoe natuurinclusief is jullie bedrijf nu? 

Wij zien het als onze kerntaak om de symbiotische kringloop tussen rund, grasland en bodemleven te  ondersteunen: micro-organismen in de bodem voeden gras, klavers, kruiden, bomen en struiken, de koe begraast de planten om een overeenkomstig microbioom in haar eigen pens te voeden, het leven in haar pens voedt de koe zelf en haar mest herstelt uiteindelijk weer het bodemleven.

We doen het een en ander om die kringloop te faciliteren: laten onze koeien zo lang mogelijk buiten grazen; verplaatsen ze dagelijks om onze weides op het juiste moment en voor de juiste tijd van graasdruk of rust te voorzien; en brengen het beetje bruine goud dat in de potstal terechtkomt terug als vaste mest op de bodem. Maar we geven de natuur vooral de ruimte door dingen te laten: houden niet meer dan het aantal dieren dat onze grond kan dragen; gebruiken geen kunstmest, zodat onze teelten zich ontwikkelen in samenwerking met het bodemleven; en laten bestrijdingsmiddelen achterwege, zodat datzelfde leven de kans krijgt om alles wat groeit en bloeit op Boerderie de Leefhebberie te voeden en te beschermen.

Alles wat wij doen, doen we met respect en verwondering voor moeder natuur. Als we nieuwe flora of fauna op ons land ontdekken zijn we in de eerste plaats enthousiast en nieuwsgierig. Wat is dit voor plant of dier, wat voor relaties gaat het aan met andere organismen, hoe interacteren de koeien er mee? Het antwoord is zelden negatief en zolang er geen acute dreiging vanuit gaat laten we het met liefde zijn of haar rol vervullen.

Eén van de leukste dingen aan natuurinclusief boeren is dat je werkdag er boeiender van wordt: het graasgedrag van onze koeien blijft ons fascineren, omdat ze meer te kiezen hebben dan Engels raaigras en wat klaver. Ze vinden de meeste (‘on’)kruiden heerlijk, net als het blad en de twijgen van verreweg de meeste bomen en struiken in onze houtsingels. Koeien zijn alleen maar gebaat bij een biodiverse en gelaagde leefomgeving, dus wij zien volop potentie om de natuurwaarde van ons land in de loop der jaren verder te ontwikkelen.

Wat wil je met CF bereiken/bijdragen?

Samen richting geven aan de landbouwtransitie door dingen anders te doen en daar kennis over uit te wisselen. Sommige problemen hebben pasklare antwoorden, maar er zijn veel uitdagingen die vragen om pionierswerk. We wisselen graag ervaringen uit met gelijkgestemden, zodat we niet allemaal apart het wiel opnieuw hoeven uit te vinden.

Welke toekomstplannen voor kringlooplandbouw? 

Ten eerste: meer houtsingels planten, en een nog hogere biodiversiteit aan bomen en struiken inbrengen. Schaduw- en voederbomen voor onze dieren, die tegelijkertijd een oogst voor de vogels, insecten en onze lokale gemeenschap opleveren.

Daarnaast zouden we graag experimenten met niet-kerende akkerbouw. Robin heeft ervaring als agrarisch loonwerker en we hebben ongeveer een bunder bouwland. Wij vinden het werk van Wildfarmed heel inspirerend: granen telen in een onderbegroeiing van blijvend kruidenrijk grasland, waarbij je het grasland op gezette tijden beweidt in het voordeel van het graan. Dat kost wat teeltoppervlak, maar goed, je bodem blijft permanent bedekt met een biodiverse plantengemeenschap en je ruilt CO2-uitstotende werkgangen in voor koolstofopslag; gecontroleerde begrazing is op zijn minst CO2-neutraal en je houdt er ook nog vlees of zuivel aan over.

Tenslotte: wij richten ons nu nog op vleesproductie, maar we werken aan een plan om onze Fries-Hollandse dubbeldoelkoeien te melken en de melk zelf te verzuivelen voor directe afzet aan de lokale consument. Onze droom is vlees én zuivel uit 1 familiekudde, waarin koe en kalf samen hun best mogelijke leven leiden. Daarvoor hebben we de steun van betrokken zuivelconsumenten nodig.